ആരോഗ്യപ്രവര്‍ത്തകര്‍ക്കെതിരായ അതിക്രമങ്ങള്‍ക്ക് ഒരു പ്രധാന കാരണം, ചികിത്സാ രീതികളെക്കുറിച്ചും രോഗത്തിന്റെ പ്രവചനാതീതമായ സ്വഭാവത്തെക്കുറിച്ചുമുള്ള ശരിയായ വിവരങ്ങളുടെ അഭാവമാണ്. ഗുരുതരമായ രോഗാവസ്ഥകളിലും മരണങ്ങളിലും ഉണ്ടാകുന്ന തെറ്റിദ്ധാരണകള്‍ പലപ്പോഴും ആക്രമണത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നു.
കേരളത്തിന്റെ പൊതുജനാരോഗ്യ സംവിധാനത്തിന്റെ യഥാര്‍ത്ഥ മികവിനെ മറച്ചുവെക്കുകയും ആരോഗ്യപ്രവര്‍ത്തകരെ അരക്ഷിതാവസ്ഥയിലേക്ക് തള്ളിവിടുകയും ചെയ്യുന്ന സംഭവവികാസങ്ങളാണ് ഈയടുത്ത് കണ്ടുവരുന്നത്. താമരശ്ശേരി താലൂക്ക് ആശുപത്രിയിലെ ഡോക്ടര്‍ക്കെതിരായ ആക്രമണവും അതിനോടുള്ള മാധ്യമങ്ങളുടെ പ്രതികരണവും, നമ്മുടെ സമൂഹത്തില്‍ വേരൂന്നുന്ന അസന്തുലിതമായ പൊതുബോധത്തിന്റെ വ്യക്തമായ സൂചനയാണ്.
മാധ്യമങ്ങള്‍ വിവരങ്ങള്‍ നല്‍കുന്നതിലുള്ള പിഴവുകളും ആശങ്കാജനകമാണ് (ഉദാഹരണത്തിന്, പ്രോട്ടോസോവ വിഭാഗത്തില്‍പ്പെട്ട അമീബയെ 'ബാക്ടീരിയ' എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചത്). ഇത്തരത്തിലുള്ള തെറ്റിദ്ധാരണാജനകമായ റിപ്പോര്‍ട്ടിംഗ് പൊതുസമൂഹത്തില്‍ ആരോഗ്യമേഖലയെക്കുറിച്ചുള്ള അവിശ്വാസം വളര്‍ത്തുന്നു. 'വെട്ട് കൊണ്ട ഡോക്ടര്‍ സ്വകാര്യ ആശുപത്രിയിലാണ് ചികിത്സ തേടിയത്, അതുകൊണ്ട് അക്രമിയോടൊപ്പം' എന്ന സോഷ്യല്‍ മീഡിയ കമന്റുകള്‍, പൊതുജനാരോഗ്യ സംവിധാനങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള തെറ്റായ പ്രതീക്ഷയാണ് വ്യക്തമാക്കുന്നത്.
പൊതുജനാരോഗ്യ സംവിധാനങ്ങളില്‍ അല്ലെങ്കില്‍ സര്‍ക്കാര്‍ ആശുപത്രികളില്‍ ഈ ലോകത്തുള്ള എല്ലാ അസുഖങ്ങള്‍ക്കും എല്ലാ ഗുരുതരാവസ്ഥകള്‍ക്കും ചികിത്സാ സൗകര്യം ഉണ്ടായിരിക്കും എന്ന് ആരാണ് പറഞ്ഞത്. എല്ലാ സര്‍ക്കാര്‍ ആശുപത്രികളിലും എല്ലാത്തരം ഗുരുതരാവസ്ഥകള്‍ക്കുമുള്ള (ഉദാഹരണത്തിന്, വളരെ സങ്കീര്‍ണ്ണമായ ശസ്ത്രക്രിയകള്‍, അപൂര്‍വ രോഗങ്ങള്‍ക്കുള്ള പ്രത്യേക ചികിത്സകള്‍, സൂപ്പര്‍ സ്‌പെഷ്യാലിറ്റി സേവനങ്ങള്‍) സൗകര്യങ്ങളോ, ഉപകരണങ്ങളോ, വിദഗ്ദ്ധരോ ഉണ്ടായിക്കൊള്ളണമെന്നില്ല.
ഒരു പ്രത്യേക ചികിത്സാ സൗകര്യം ലഭ്യമല്ലാത്തപക്ഷം, രോഗിയെ മറ്റൊരു ആശുപത്രിയിലേക്ക് (സര്‍ക്കാര്‍ മേഖലയിലോ സ്വകാര്യ മേഖലയിലോ) റഫര്‍ ചെയ്യുന്നത് ഈ സംവിധാനത്തിന്റെ ഒരു സാധാരണ നടപടിക്രമമാണ്. ഇത്, രോഗിക്ക് ആവശ്യമായ ഏറ്റവും മികച്ച ചികിത്സ ഉറപ്പാക്കാന്‍ വേണ്ടിയാണ്. നമ്പര്‍ വണ്‍ എന്ന സ്ഥാനം സൂചിപ്പിക്കുന്നത്, പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം (Primary Health Care), ശിശുമരണം, മാതൃമരണം എന്നിവയിലെ കുറവ്, പൊതുജനാരോഗ്യ ബോധവല്‍ക്കരണം, പകര്‍ച്ചവ്യാധികളെ നിയന്ത്രിക്കുന്നതിലെ കാര്യക്ഷമത, എല്ലാവര്‍ക്കും താങ്ങാനാവുന്ന ചികിത്സ എന്നിവയില്‍ കേരളം മുന്നിട്ട് നില്‍ക്കുന്നു എന്നാണ്. ലഭ്യതയും താങ്ങാനാവുന്ന ചെലവും ഉറപ്പാക്കിക്കൊണ്ട് പരമാവധി നല്ല ചികിത്സ ലഭ്യമാക്കുക എന്നതാണ് കേരളത്തിന്റെ പൊതുജനാരോഗ്യ സംവിധാനത്തിന്റെ മികവ്. എല്ലാ രോഗങ്ങള്‍ക്കും എല്ലാ സൗകര്യങ്ങളും ഒരിടത്ത് തന്നെ ലഭ്യമാക്കുക എന്നതിലുപരി, ആവശ്യമുള്ളവര്‍ക്ക് അവസാന ആശ്രയം എന്ന നിലയില്‍ ചികിത്സ നിഷേധിക്കപ്പെടുന്നില്ല എന്നതിലാണ് ഈ സംവിധാനത്തിന്റെ പ്രസക്തി.
അമീബിക് മസ്തിഷ്‌കജ്വരത്തിന്റെ ആഗോള മരണനിരക്ക് 95% മുതല്‍ 99% വരെയാണ്. എന്നാല്‍ കേരളത്തില്‍ അത് 24 മുതല്‍ 26% വരെയാണ്. അമേരിക്ക അടക്കമുള്ള പാശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളില്‍ കേരളത്തേക്കാള്‍ നിരക്ക് കൂടുതലാണ്. കേരളത്തില്‍ നമ്മള്‍ അനുഭവിക്കുന്ന ആരോഗ്യ സുരക്ഷിതത്വം നമ്മള്‍ തിരിച്ചറിയാത്തതിന്റെ പ്രധാനപ്പെട്ട കാരണം നിരുത്തരവാദിത്തപരമായ മാധ്യമ ഇടപെടലുകള്‍ കൂടിയാണ്. ഡോക്ടര്‍മാരടക്കം പലരും നാട്ടില്‍ ജോലി ചെയ്യാന്‍ ഭയമാണ്, വിദേശത്ത് പോകാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നു അല്ലെങ്കില്‍ വിദേശത്ത് തന്നെ തുടരാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നു എന്ന തരത്തിലുള്ള അഭിപ്രായങ്ങള്‍ പ്രകടിപ്പിച്ചു. ഈ ഭയം സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുന്നതില്‍ മാധ്യമങ്ങള്‍ വഹിക്കുന്ന പങ്കിനെ എടുത്തു പറയാതെ വയ്യ.
ഉദാഹരണത്തിന് ഒരു ദിവസം ഒരു ലക്ഷം ആളുകള്‍ സര്‍ക്കാര്‍ ആശുപത്രികളെ ആശ്രയിക്കുമ്പോള്‍, അതില്‍ 99% ആളുകളും (99,000 പേര്‍) സംതൃപ്തിയോടെ തിരിച്ചുപോകുന്നത് ആ സംവിധാനത്തിന്റെ മികച്ച കാര്യക്ഷമതയെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. കേരളത്തിന്റെ ആരോഗ്യ സൂചികകള്‍ (മാതൃമരണനിരക്ക്, ശിശുമരണനിരക്ക്) ഇന്ത്യന്‍ ശരാശരിയേക്കാളും ആഗോള ശരാശരിയേക്കാളും മികച്ച നിലയില്‍ നില്‍ക്കുന്നതിന്റെ അടിസ്ഥാനം ഈ 99% വിജയമാണ്. എന്നാല്‍, ബാക്കിയുള്ള 1% ആളുകള്‍ക്ക് (100 പേര്‍ക്ക്) മരണമടക്കമുള്ള പ്രതികൂല അനുഭവങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകുമ്പോള്‍, ആ ഒരു ശതമാനത്തില്‍ സംഭവിക്കുന്ന പ്രതികൂല അനുഭവങ്ങള്‍ വാര്‍ത്തയാവുകയും അത് വലിയ ചര്‍ച്ചാവിഷയമാവുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ ചര്‍ച്ചകളില്‍, 99% പേരുടെ അനുകൂല അനുഭവങ്ങള്‍ തമസ്‌കരിക്കപ്പെടുകയും, ഒരു ശതമാനം കേസുകള്‍ മാത്രമാണ് യാഥാര്‍ത്ഥ്യം എന്ന ധാരണ പൊതുസമൂഹത്തില്‍ സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു. 100% കാര്യക്ഷമത എന്നത് ലോകത്ത് ഒരിടത്തും സാധ്യമല്ല. പ്രതികൂല അനുഭവങ്ങള്‍ എല്ലാം തന്നെ സിസ്റ്റം പരാജയം കൊണ്ട് സംഭവിക്കുന്നതാവണമെന്നില്ല. എങ്കിലും, ഈ 1% വെല്ലുവിളികള്‍ പൊതുജനാരോഗ്യ സംവിധാനങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള പൊതുബോധത്തെ നിര്‍ണ്ണയിക്കുകയും, അതിന്റെ മൊത്തത്തിലുള്ള മികവിനെ മറച്ചുവെക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. കേരളത്തെപ്പോലുള്ള ഒരു സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ആരോഗ്യ സംവിധാനം ഏകദേശം 100% കാര്യക്ഷമത എന്ന ലക്ഷ്യത്തിനരികില്‍ എത്തിയിട്ടും, പൊതുബോധം പലപ്പോഴും ഈ ഒരു ശതമാനത്തിനെ മാത്രം ആശ്രയിച്ച് രൂപപ്പെടുന്നതിലൂടെ ഒരു സന്തുലിതമായ കാഴ്ചപ്പാട് നഷ്ടപ്പെടുന്നു.
പ്രതീക്ഷയുടെ ഭാരവും യാഥാര്‍ത്ഥ്യവും തമ്മില്‍ വലിയ അന്തരമുണ്ട്. രോഗിക്ക് അല്ലെങ്കില്‍ ബന്ധുക്കള്‍ക്ക്, പ്രത്യേകിച്ചും അതീവ ഗുരുതരാവസ്ഥകളില്‍, 'ദൈവത്തിന്റെ കൈയ്യൊപ്പ്' എന്ന നിലയില്‍ ഡോക്ടര്‍മാരില്‍ അമിതമായ പ്രതീക്ഷയുണ്ടാകുന്നു. ഒരു ഡോക്ടറും മനപ്പൂര്‍വ്വം തന്റെ മുന്നിലിരിക്കുന്ന രോഗി മരിക്കണമെന്ന് ആഗ്രഹിക്കില്ല. എല്ലാ രോഗികളെയും രക്ഷിക്കാന്‍ ഡോക്ടര്‍മാര്‍ക്ക് സാധിക്കണം എന്നുമില്ല. രോഗം ഭേദമാകാത്ത സാഹചര്യങ്ങളില്‍ ഈ പ്രതീക്ഷ തകരുമ്പോള്‍ അത് നിരാശയിലേക്കും തുടര്‍ന്ന് ആക്രമണത്തിലേക്കും നയിക്കുന്നു. ആക്രമണം എപ്പോഴും ഒരു കുറ്റകൃത്യം തന്നെയായി വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നു.
ആരോഗ്യപ്രവര്‍ത്തകര്‍ക്കെതിരായ അതിക്രമങ്ങള്‍ക്ക് ഒരു പ്രധാന കാരണം, ചികിത്സാ രീതികളെക്കുറിച്ചും രോഗത്തിന്റെ പ്രവചനാതീതമായ സ്വഭാവത്തെക്കുറിച്ചുമുള്ള ശരിയായ വിവരങ്ങളുടെ അഭാവമാണ്. ഗുരുതരമായ രോഗാവസ്ഥകളിലും മരണങ്ങളിലും ഉണ്ടാകുന്ന തെറ്റിദ്ധാരണകള്‍ പലപ്പോഴും ആക്രമണത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. ഇതിനോടൊപ്പം, ചില മാധ്യമ റിപ്പോര്‍ട്ടുകള്‍ ആരോഗ്യ സംവിധാനങ്ങള്‍ക്കെതിരെ അവിശ്വാസം വളര്‍ത്തുന്നു. ഉത്തരവാദിത്തമില്ലാത്ത റിപ്പോര്‍ട്ടിംഗിലൂടെ അക്രമികള്‍ക്ക് ഒരുതരം ന്യായീകരണം നല്‍കുകയും അതിലൂടെ ഡോക്ടര്‍മാര്‍ക്കെതിരെ പ്രതികാരം ചെയ്യാനുള്ള മനോഭാവം സമൂഹത്തില്‍ വര്‍ദ്ധിക്കുന്നു.
ആരോഗ്യപ്രവര്‍ത്തകര്‍ക്കെതിരായ അതിക്രമങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഭയം അവരുടെ കാര്യക്ഷമതയെയും വ്യക്തിഗത ആരോഗ്യത്തെയും സാരമായി ബാധിക്കുന്നു. ഈ ഭയം കാരണം ഡോക്ടര്‍മാര്‍ 'പ്രതിരോധ ചികിത്സാരീതി' സ്വീകരിക്കാന്‍ നിര്‍ബന്ധിതരാവുകയും, അത് അനാവശ്യ ടെസ്റ്റുകള്‍ക്കും സാമ്പത്തിക ഭാരത്തിനും കാരണമാവുകയും ചെയ്യും. കൂടാതെ, ഇത് ഗുരുതരമായ കേസുകള്‍ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതില്‍ ആത്മവിശ്വാസക്കുറവിനും റിസ്‌ക് എടുക്കുന്നതില്‍ മടിക്കാനും ഇടയാക്കുന്നു. ഇത് രോഗിയുടെ ജീവന്‍ രക്ഷിക്കാനുള്ള അവസരം പോലും നഷ്ടപ്പെടുത്തിയേക്കാം. നിരന്തരമായ മാനസിക സമ്മര്‍ദ്ദം തൊഴില്‍പരമായ തളര്‍ച്ചയിലേക്കും ഡോക്ടര്‍മാര്‍ ഈ രംഗം ഉപേക്ഷിക്കുന്നതിലേക്കും പുതിയ തലമുറ പിന്മാറുന്നതിലേക്കും നയിക്കുന്നു. അതിനാല്‍, നിര്‍ഭയമായി ജോലി ചെയ്യാനുള്ള അന്തരീക്ഷം ഉറപ്പാക്കുക എന്നത് സര്‍ക്കാരിന്റെയും സമൂഹത്തിന്റെയും അടിയന്തര ഉത്തരവാദിത്തമാണ്.
താമരശ്ശേരിയില്‍ നടന്നത് കുഞ്ഞ് മരണപ്പെട്ട് പെട്ടെന്നുണ്ടായ വികാരവിക്ഷോഭത്തില്‍ ഉണ്ടായ അക്രമമല്ല. മരണം സംഭവിച്ചിട്ട് രണ്ടാഴ്ചയോളമായി. അനേയ എന്ന 9 വയസ്സുകാരിയുടെ മരണം ദുഃഖിപ്പിക്കുന്നതാണ്. അമീബിക് മസ്തിഷ്‌ക ജ്വരം 90 ശതമാനത്തിലധികം മരണ നിരക്കുള്ള രോഗമാണ്. മരണകാരണം മസ്തിഷ്‌ക ജ്വരമല്ലെന്ന് ഒരു ഡോക്ടര്‍ പറഞ്ഞിരുന്നു എന്ന് പ്രതിയുടെ ഭാര്യ പറയുന്നു. പനിയും അപസ്മാരവും ഉള്ള കുട്ടി മരണപ്പെടാനുള്ള കാരണം എപ്പോഴും മസ്തിഷ്‌കജ്വരം തന്നെ ആകണമെന്നില്ല. ഗുരുതരമായ പല അണുബാധകള്‍ക്കും ഇത്തരം പ്രാഥമിക ലക്ഷണങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകാറുണ്ട്. ഗുരുതരമാണെന്ന് കണ്ട് ഡോക്ടര്‍ കുട്ടിയെ റഫര്‍ ചെയ്തിട്ടുമുണ്ട് എന്നാണ് അറിവ്. എന്തായാലും, മരണനിരക്ക് എത്ര ശതമാനം ആണെങ്കില്‍ പോലും ചില രോഗങ്ങളും ശാരീരിക അവസ്ഥകളും മരണത്തിന് കാരണമായേക്കാം. അതിന് ഡോക്ടറെ ആക്രമിക്കുന്നതിനോട് എങ്ങനെയാണ് യോജിക്കുക.
ചില സ്വകാര്യ ആശുപത്രി സംവിധാനങ്ങളില്‍ എല്ലാ സൗകര്യങ്ങളും ഉണ്ടാകാം. മരുന്ന് വാങ്ങാനോ, ഭക്ഷണം വങ്ങാനോ, രോഗിയെ പരിചരിക്കാനോ പോലും ബന്ധുക്കളുടെ ആവശ്യം ഉണ്ടാവില്ല. അവര്‍ തരുന്ന സേവനത്തിനു അനുസരിച്ചു ചാര്‍ജും ഈടാക്കും. സ്വഭാവികമാണ്. എന്നാല്‍ സര്‍ക്കാര്‍ ആശുപത്രികളിലും ചില സാധാരണ ആശുപത്രികളിലും ഈ പ്രക്രിയ ചിലപ്പോള്‍ അത്രയും കാര്യക്ഷമമായിരിക്കണമെന്നില്ല. എങ്കില്‍ പോലും അക്കാര്യത്തില്‍ ഇന്ന് കേരളത്തിന് വലിയ മാറ്റങ്ങള്‍ സംഭവിച്ചിട്ടുണ്ട്.
സര്‍ക്കാര്‍ ആശുപത്രികളിലെ കാഷ്വാലിറ്റികളില്‍ റെസ്‌പോണ്‍സുകള്‍ക്ക് കൂടുതല്‍ മികച്ച ഒരു ഫ്രെയിം വര്‍ക്ക് നിര്‍മിക്കാനാകണം. കാഷ്വാലിറ്റി കേസുകളില്‍ എങ്കിലും മരുന്നുകളും മറ്റും കൂടെ വന്നവരെ കൊണ്ട് മേടിപ്പിക്കാതെ ആശുപത്രി സംവിധാനങ്ങളിലൂടെ തന്നെ ചെയ്യാനുള്ള സംവിധാനങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകണം. കേരളത്തിലല്ലാതെ ഇന്ത്യയില്‍ മറ്റൊരിടത്തും ഇത്രയും മികച്ച പൊതുജനാരോഗ്യ സംവിധാനങ്ങള്‍ ഇല്ല. അത് വീണ്ടും വീണ്ടും മികച്ചത് ആക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങളിലൂടെയാണ് കേരളം കടന്നു പോകുന്നത്.
നവകേരള മിഷന്റെ ഭാഗമായി ആരംഭിച്ച ആര്‍ദ്രം മിഷന്‍ എന്ന പരിപാടി പൊതുജനാരോഗ്യ മേഖലയെ പരിവര്‍ത്തനം ചെയ്യുന്നതിനും ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യത്തില്‍ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നതിനും 2017 ഫെബ്രുവരിയില്‍ ആരംഭിച്ചതാണ്. പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങളെ ഫാമിലി ഹെല്‍ത്ത് സെന്ററുകളായി പുനര്‍രൂപകല്‍പ്പന ചെയ്യുക, ജനസൗഹൃദപരമായ ഒപി സേവനങ്ങള്‍ നല്‍കുക, ദുര്‍ബലരായ ജനവിഭാഗങ്ങള്‍ക്ക് സമഗ്രമായ ആരോഗ്യ സേവനങ്ങള്‍ ഉറപ്പാക്കുക എന്നിവയാണ് മിഷന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യങ്ങള്‍. ചികിത്സാ കേന്ദ്രീകൃതമായ സ്വകാര്യ ആരോഗ്യമേഖലയുടെ വളര്‍ച്ചയെത്തുടര്‍ന്ന് പൊതുജനാരോഗ്യ സംവിധാനത്തില്‍ വിശ്വാസം നഷ്ടപ്പെട്ട പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് ഈ പരിവര്‍ത്തനം. സമഗ്രമായ ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങള്‍ നല്‍കുന്നതിനും, പ്രാദേശിക സ്വയംഭരണ സ്ഥാപനങ്ങളുമായി സഹകരിച്ച് ആരോഗ്യത്തിന്റെ സാമൂഹിക നിര്‍ണ്ണായക ഘടകങ്ങളെ അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്നതിനും, കൂടാതെ പ്രതിരോധ ആരോഗ്യ ശീലങ്ങള്‍ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള നിരവധി പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളും ഈ മിഷന്‍ ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്നു.
കേരളത്തിലെ ആകെ പൊതുജനാരോഗ്യ സംവിധാനങ്ങളുടെ എണ്ണം ഏതാണ്ട് 6000ത്തോളം ആണ് അതില്‍ പ്രൈമറി ഹെല്‍ത്ത് സെന്ററുകള്‍ ഏതാണ്ട് 931 ആണ്. ഇന്ത്യന്‍ സംസ്ഥാനങ്ങളില്‍ പൊതുജനാരോഗ്യ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ എണ്ണം വലിയ തോതില്‍ വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ സ്ഥാപനങ്ങള്‍ ഉള്ളത് വലിയ സംസ്ഥാനങ്ങളിലാണ്. കേരളത്തിലെ പൊതുജനാരോഗ്യ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ എണ്ണവുമായി മറ്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളെ താരതമ്യം ചെയ്യുന്നത്, അവയുടെ ജനസംഖ്യ, ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ വലുപ്പം, സ്ഥാപനങ്ങളെ തരംതിരിക്കുന്ന രീതി എന്നിവയെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കും. കേരളത്തെ മറ്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളില്‍ നിന്ന് വേര്‍തിരിക്കുന്നത് വെറും എണ്ണത്തിന്റെ കാര്യത്തിലല്ല, മറിച്ച് സ്ഥാപനങ്ങളുടെ പ്രവര്‍ത്തനക്ഷമതയിലും ഗുണനിലവാരത്തിലുമാണ്, എത്ര ജനങ്ങള്‍ക്ക് ഒരു സ്ഥാപനം ലഭ്യമാണ് എന്നതാണ്. കേരളത്തില്‍ ഗ്രാമീണ മേഖലയില്‍ പോലും ആരോഗ്യ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ ലഭ്യത ദേശീയ ശരാശരിയേക്കാള്‍ വളരെ കൂടുതലാണ്. ഉദാഹരണത്തിന്:
സബ് സെന്റര്‍(ഹെല്‍ത്ത് ആന്‍ഡ് വെല്‍നസ് സെന്റര്‍) 5,000 പേര്‍ക്ക് ഒന്ന് എന്ന ദേശീയ മാനദണ്ഡം പാലിക്കാന്‍ കേരളത്തിന് പൊതുവെ കഴിയുന്നുണ്ട് (മലയോര/ആദിവാസി മേഖലയില്‍ ഇത് 3,000 പേര്‍ക്കാണ്). ആരോഗ്യ സൂചകങ്ങളിലെ വിജയം: സ്ഥാപനങ്ങളുടെ എണ്ണം കൂടുതലുള്ള മറ്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളില്‍ പോലും ശിശുമരണ നിരക്ക്, മാതൃമരണ നിരക്ക് എന്നിവ കേരളത്തേക്കാള്‍ വളരെ കൂടുതലാണ്.
പൊതുജനാരോഗ്യ സംവിധാനങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള സന്തുലിതമായ കാഴ്ചപ്പാട് സമൂഹത്തില്‍ വളര്‍ത്തുന്നതില്‍ മാധ്യമങ്ങള്‍ കൂടുതല്‍ ഉത്തരവാദിത്തബോധം കാണിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ഡോക്ടര്‍മാരടക്കമുള്ള ആരോഗ്യപ്രവര്‍ത്തകര്‍ക്ക് ഭയമില്ലാതെ പ്രവര്‍ത്തിക്കാന്‍ കഴിയുന്ന ഒരു സാഹചര്യം ഒരുക്കുക എന്നത് ആരോഗ്യകരമായ ഒരു സമൂഹത്തിന് അനിവാര്യമാണ്.
