ദേവദാരുക്കളുടെ പച്ചപ്പ്, ധാല്‍ തടാകവും നാര്‍ഗോട്ടയും, ട്രക്കിംഗിന് ധരംശാല വിളിക്കുന്നു
സുന്ദരമായ താഴ്വരകളുടെ കണ്ണഞ്ചിപ്പിക്കുന്ന വിസ്മയങ്ങൾ കാണണോ, ജീവിതത്തിൽ ഒരിക്കലും മറക്കാനാവാത്ത ട്രക്കിംഗ് അനുഭവം ആസ്വദിക്കണോ, ഹിമാലയസാനുക്കളുടെ കുളിരണിയും കാഴ്ച്ച കാണണോ, എങ്കിൽ ധരം ശാലയ്ക്ക് വണ്ടി കയറാം.
ഹിമാചൽ പ്രദേശിന്റെ രണ്ടാം തലസ്ഥാനം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ധരം ശാല ദലൈലാമയുടെ പേരിലും പ്രശസ്തമാണ്. 1959 ൽ ചൈനീസ് ടിബറ്റ് പിടിച്ചടക്കിയതിനുശേഷം പതിനാലാമത്തെ ദലൈലാമയായ ടെൻ‌സിൻ ഗ്യാറ്റ്‌സോ ഇന്ത്യയിലെത്തി, മക്ലിയോഡ് ഗഞ്ചിൽ അഭയം പ്രാപിച്ചു.
ഹിമാചൽ പ്രദേശിലെ കാൻഗ്രയുടെ മനോഹരമായ താഴ്‌വരകളിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന എക്കാലത്തെയും മനോഹരമായ വിനോദ സഞ്ചാര കേന്ദ്രമാണ് ധരം ശാല. ശാന്തവും മനോഹരവുമായ ഈ ഹിൽ സ്റ്റേഷൻ സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് ശരാശരി 1,475 മീറ്റർ ഉയരത്തിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.
ദേവദാരു മരങ്ങളുടെ പച്ചയിൽ പുതച്ച് മഞ്ഞുമൂടിയ പർവതങ്ങളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ട, ധരം ശാല അഭേദ്യമായ സംസ്കാരത്താലും പ്രകൃതി രമണീയതയാലും അനുഗ്രഹീതമാണ്. ടിബറ്റൻ നേതാവ് ദലൈലാമയുടെയും മറ്റ് ബുദ്ധ ഭിക്ഷുകളുടേയും സന്യാസിമാരുടെയും സാന്നിധ്യവും ധർമ്മശാലയെ ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിലൊന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു. മഞ്ഞിന്റെ പുതപ്പണിഞ്ഞു നിൽക്കുന്ന ഇവിടെ വേനൽക്കാലത്ത് താപനില ഏറ്റവും ഉയർന്ന സമയത്ത് ടൂറിസം അതിന്റെ ഉച്ചസ്ഥായിൽ എത്തും.
ധർമ്മശാല
ധർമ്മശാല നഗരത്തെ രണ്ട് ഭാഗങ്ങളായി തിരിച്ചിരിക്കുന്നു, താഴത്തെ ഡിവിഷൻ ധർമ്മശാല പട്ടണമാണ്, മുകളിലെ ഡിവിഷൻ മക്ലിയോഡ് ഗഞ്ച് എന്നറിയപ്പെടുന്നു. പ്രകൃതിയുടെ അതിമനോഹരമായ രംഗങ്ങളാൽ സമ്പന്നമാണ് ധരം ശാലയുടെ മണ്ണ്. ലോവര്‍ ധര്‍മശാല വാണിജ്യത്തിനും ഷോപ്പിംഗിനും മറ്റും പേരുകേട്ട സ്ഥലമാണെങ്കില്‍ അപ്പര്‍ ധര്‍മശാല ഇപ്പോഴും കോളനിഭരണക്കാലത്തിന്റെ അടയാളങ്ങള്‍ പേറുന്നതാണ്. ആകർഷകമായ സെന്റ് ജോൺ ചർച്ച്, ഹിസ് ഹോളിനസ് ദലൈലാമയുടെ ആസ്ഥാനം, ദാൽ തടാകം തുടങ്ങി നിരവധിയായ വിശേഷങ്ങളാൽ രാജ്യത്തിനകത്തും പുറത്തും നിന്നുള്ള സഞ്ചാരികൾ ഇവിടേയ്ക്ക് എത്തുന്നു.
ധർമ്മശാലയിലെ മനോഹര ഗ്രാമമായ മക്ലിയോഡ് ഗഞ്ച് സന്ദർശിച്ചില്ലെങ്കിൽ ധർമ്മശാലയിലേയ്ക്കുള്ള നിങ്ങളുടെ യാത്ര അപൂർണ്ണമാണ്. മനോഹരമായ ഈ ഹിൽ സ്റ്റേഷൻ ചെറുതെങ്കിലും അതിശയകരവുമാണ്.ടിബറ്റന്‍ ബുദ്ധിസത്തിന് ഏറെ പ്രചാരമുള്ള മക്ലോഡ്ഗഞ്ച് മതകേന്ദ്രം എന്ന നിലയില്‍ മാത്രമല്ല വിദ്യാഭ്യാസപരമായും ഏറെ പുരോഗമിച്ചയിടമാണ്. നിരവധി ടിബറ്റന്‍ മൊണാസ്ട്രികളും ഹിന്ദു ക്ഷേത്രങ്ങളും ജൈന ക്ഷേത്രങ്ങളും ഇവിടെ കാണാം.
ധർമ്മശാലയിലെ മറ്റൊരു മികച്ച ഓപ്ഷൻ കരേരി യാത്രയാണ്. ട്രെക്കിംഗിന് പേര് കേട്ട ഇവിടെ മിതമായ രീതിയിലുള്ള ട്രെക്കിംഗ് മുതൽ കരേരി ഗ്രാമത്തിൽ ആരംഭിച്ച് രണ്ട് ദിവസം വരെ നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ട്രക്കിംഗും ഉണ്ട്.. ഇടതൂർന്ന വനങ്ങൾ, പുൽമേടുകൾ, പൂന്തോട്ടങ്ങൾ, അരുവികൾ എന്നിവയിലൂടെയുള്ള ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും മനോഹരമായ ആൽപൈൻ ട്രെക്കിംഗായി ഇത് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.
ഹിമാചൽ പ്രദേശിന്റെ തലസ്ഥാനമായ ഷിംലയില്‍ നിന്നും 247 കിലോമീറ്റര്‍ ദൂരത്തായിട്ടാണ് ധര്‍മശാലയുടെ കിടപ്പ്. ഇന്ത്യയിലെ പേരുകേട്ട ക്രിക്കറ്റ് സ്‌റ്റേഡിയങ്ങളിലൊന്നും ഇവിടെ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. 1905 ൽ ഉണ്ടായ വലിയൊരു ഭൂകമ്പത്തിൽ പൂർണ്ണമായും തകർന്ന കംഗ്രാ വാലി പിന്നീട് ലോകം മുഴുവൻ അറിയുന്ന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായി ഉയിര്‍ത്തെഴുന്നേല്‍ക്കുകയായിരുന്നു. മൂന്ന് വശവും മലനിരകളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ട ഇന്ത്യയുടെ ലിറ്റില്‍ ലാസ എന്നൊരു വിളിപ്പേരുകൂടിയുണ്ട് ധര്‍മശാലയ്ക്ക്. അനേകം ടിബറ്റൻ ജനതകൾ ഇവിടെ അതിവസിക്കുന്നു.
ധാൽ തടാകം
ധര്‍മശാലയിലെ പ്രശസ്തമായ ഒരു വിനോദ സഞ്ചാര കേന്ദ്രമാണ് ധാൽ തടാകം. സമുദ്രനിരപ്പില്‍ നിന്നും 1775 മീറ്റര്‍ ഉയരത്തിലാണ് മനോഹരമായ ഈ തടാകം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. മക് ലിയോഡ് ഗഞ്ചില്‍ നിന്നും നദിയിലേക്കുള്ള പാതയോരത്തായിട്ടുള്ള ഈ തടാകം മക് ലിയോഡ് ഗഞ്ചില്‍നിന്നും ധര്‍മശാലയില്‍ നിന്നും ട്രക്കിംഗ് നടത്തുന്നവരുടെ പ്രമുഖമായ ബേസ് ക്യാംപ് കൂടിയാണ്.
നര്‍ഗോട്ട
ധര്‍മശാലയിലെ മറ്റൊരു പ്രശസ്തമായ ടൂറിസം സ്പോട്ട് നര്‍ഗോട്ടയാണ്. പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങളുടെ മനോഹാരിതയാണ് ഇവിടേക്ക് സഞ്ചാരികളെ കൂടുതലും ആകര്‍ഷിക്കുന്നത്. കംഗ്രാ വാലിയുടെ മനോഹരമായ ദൂരക്കാഴ്ച ഇവിടെ നിന്ന് ആസ്വദിക്കാം. നിരവധി ആരാധനായലങ്ങളുടെ പേരിലും പെരുമനിറഞ്ഞതാണ് ധര്‍മശാല. പഴയകാലത്തെ ചിലക്ഷേത്രങ്ങളായ ജ്വാലാമുഖി ക്ഷേത്രം, ബ്രിജേശ്വരി ക്ഷേത്രം, ചാമുണ്ഡ ക്ഷേത്രം എന്നിവയെല്ലാം അതിൽ ചിലത് മാത്രം. കംഗ്രാ ആര്‍ട്ട് മ്യൂസിയം, സെന്റ് ജോണ്‍ ചര്‍ച്ച്, യുദ്ധ സ്മാരകം തുടങ്ങിയവയും ധര്‍മശാലയില്‍ നിരവധി സഞ്ചാരികളെ ആകര്‍ഷിക്കുന്ന കാഴ്ചകളാണ്. കോട് വാലി എന്ന ഷോപ്പിംഗ് സെന്ററും പൈന്‍ ഫോറസ്റ്റും പൂന്തോട്ടങ്ങളും ധര്‍മശാലയെ സഞ്ചാരികളുടെ പ്രിയപ്പെട്ട ഇടമാക്കുന്നു. 4600 മീറ്റര്‍ ഉയരത്തിലുള്ളതു ഉൾപ്പെടെ നിരവധി ട്രക്കിംഗ് പോയന്റുകള്‍ നിറഞ്ഞതാണ് ധര്‍മശാല. പൈന്‍ മരങ്ങളും ഓക്ക് മരങ്ങളും നിറഞ്ഞ കുന്നിന്‍പുറങ്ങളിലൂടെയുള്ള ട്രക്കിംഗ് വിനോദസഞ്ചാരികള്‍ക്ക് മറക്കാനാവാത്ത അനുഭവമായിരിക്കും.
എത്തിച്ചേരേണ്ടത്
ഗഗ്ഗാല്‍ വിമാനത്താവളമാണ് ധര്‍മശാലയ്ക്ക് അടുത്തുള്ള എയര്‍പോര്‍ട്ട്. 15 കിലോമീറ്റര്‍ ദൂരമുണ്ട് ഇവിടേക്ക്. ന്യൂ ഡല്‍ഹിയിലേക്ക് ഇവിടെ നിന്നും ഡൊമസ്റ്റിക് വിമാന സര്‍വ്വീസുണ്ട്. പ്രൈവറ്റ് ബസ്സുകള്‍ വഴിയും സ്റ്റേറ്റ് ട്രാന്‍സ്‌പോര്‍ട്ട് സര്‍വ്വീസുകള്‍ വഴിയും ധര്‍മശാലയില്‍ എത്തിച്ചേരാന്‍ സാധിക്കും.
മാതൃ പ്രകൃതിയുടെയും ബുദ്ധ സംസ്കാരത്തിന്റെയും മഹത്വത്തിൽ കുളിക്കുന്ന മനോഹരമായ ഹിൽസ്റ്റേഷനാണ് ധർമ്മശാല. ഉത്സാഹമുള്ള ഒരു സഞ്ചാരിയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, ഈ സ്ഥലം ഒരു പറുദീസയേക്കാൾ കുറവല്ല എന്നു പറയാം. അതിനാൽ നിങ്ങളുടെ ബാഗുകൾ പായ്ക്ക് ചെയ്ത് ധർമ്മശാലയിലേക്ക് യാത്ര ആരംഭിക്കുക, എക്കാലത്തെയും മികച്ച യാത്ര അനുഭവം ആസ്വദിക്കുക.